شرح عرفان اسلامی بر بیت عاشورایی ( محتشم کاشانی )

بسمه تعالی

شرح عرفان اسلامی بر بیت عاشورایی ( محتشم کاشانی )

هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال
او در دلست و هیچ دلی نیست بی ملال

محتشم کاشانی

مقدمه :
شمس الشعرا کمال الدین علی محتشم کاشانی از مداحان ماندگار عاشورای حسینی و شهدا و اسرای کربلا گشته است . دوازده بند ِ مرثیه ی عاشورایی او پر از معانی و معارف عاشورایی است و مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین و یاران عظیم ایشان را تجلّی داده است .
متن :
محتشم کاشانی در مرثیه ی خویش غم عاشورایی و سوگ عارفانه ی عاشورایی را در حد کمال سروده است . محتشم کاشانی به بند پنجم مرثیه ی عاشورایی رسیده است . او سوگ عارفانه ی عاشورایی را آن چنان عظیم دانسته است که : " چون خون ز حلق تشنه ی او بر زمین رسید جوش از زمین به ذروه عرش برین رسید " آری عرش اعظم الهی شاهد شهادت بی رحمانه ی شهید آل محمد امام حسین (ع) و یاران عظیم ایشان گشته است و غم بی پایان و زوال ناپذیر حضرت حسین (ع) و شهدای نینوا سوگ عرفانی بی کران گشته است و کائنات و خالق اعظم کائنات حضرت الله را تحت تاثیر و غم زده کرده است . در پایان بند پنجم , محتشم کاشانی به بیت : " هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال او در دلست و هیچ دلی نیست بی ملال " رسیده است . سوگ عرفانی عاشورایی به قلب حضرت الله راه یافته است و ایثار قلبی امام حسین شهید و یاران عظیم ایشان کرانه ی غم را شکسته است و ذات بی نیاز و احکم الحاکمین حضرت ربّ را در بر گرفته است . آری همان گونه که صائب تبریزی سروده است :" نیست یک دل کز وقوع این مصیبت داغ نیست گریه فرض عین هفتاد و دو ملّت زین عزاست" . آری غم عرفانی حضرت سیدالشهدا نه تنها انسان های عالَم را متأثر کرده است بلکه این ایثار عارفانه تنها فناء فی الله خواهد بود و این ایثار عظیم عارفانه بدون طلب هیچ خواسته ای دنیوی تنها کمال عرفانی بندگی در راه عرفان الهی گشته است . آری امام حسن مجتبی (ع) فرموده است : " لا یوم کیومک یا اباعبدالله " ای اباعبدالله الحسین (ع) هیچ روزی مانند روز شهادت تو نیست .
نتیجه :
ذات حضرت الله بر اساس آیه ی قرآنی ِ " الله الصمد " آن چنان بی نیاز است که هیچ مخلوقی احاطه ای بر قلب توحیدی ِ آن جایگاه اَرفَع نخواهد داشت اما بنده ی بی ادّعا و ایثار گر توحیدی یعنی سیدالشهدا امام حسین (ع) عرفان توحیدی را در عاشورا به حد شکنی کشید و بی کران و بی مَرز گشت و بطن بی کران و اعظم توحید را با شهادت خویش و یاران خویش به غم کشید و متأثر گشت و نور و غم قلب الهی را با خون ِ ایثار خویش فتح کرد .

منبع :
دیوان محتشم کاشانی __ انتشارات نگاه

نویسنده :
سید محمد حسین شرافت مولا