محمود گندم کار

تپه های باستان

ارسال شده در تاریخ : 10 تیر 1401 | شماره ثبت : H9421346

این تپه های کهنه و ویرانه و خموش
آن شهرهای خفته و افتاده از خروش

جا مانده از حماسه ی انشان و گیلگمش
در پهندشت پارس و ویرانه های شوش

چون سایه از ارابه ای ماندند درخیال
بر دشت یا خرابه ای، بر استری چموش

برخاک و سنگ دشت کهن خفته اند هنوز
با ظرف و جام کهنه لعابی پر از نقوش

بر قله ها و دره ها ،در بستر زمان
تاریخ رفته خواب و فتاده ز جنب و جوش

از لایه های تپه ی عیلام وخاک پارس
گشته است آشکار به دستان یک سروش:

جام طلای پادشهان ،مارلیک و شیردال
ریتون با شکوه ایشوشناک و داریوش

آن تپه در سپیده دم تاریخ زاده است
دیریست گشته است گذرگاه مار و موش

شبها شده است لانه ی روباه و جغد و زاغ
درصبحگاه خانه ی شاهین وباز و قوش

در دشت و کوه و باغ و بیابان و کشتزار
هر لحظه زیر گرد پریشانی سم وحوش

این تپه دژ ، پناهگه مردان مرد بود
آن تپه یادگاری از یک بزم عیش و نوش

از پهنه ی زمین شده اند محو و مانده است
یک دشت خشت و آجر و یک باغ سبز پوش

آن مالک خصوصی ی این تپه ی کهن
بر باد داده خاک و شده در پی فروش

هر تپه ای که مانده به جا فریاد می زند:
کو گوش ،ناشنوا ندهد این پیام گوش

این تپه هاست ، مظهر ایران باستان
از یاد رفته ، قصه ی مردان سختکوش

هرجا که مانده است بجا تپه ای به دشت
باید که پاس داشته ، اگر داشت عقل و هوش

از مجموعه اشعار پژواک فریاد
دفتر اساطیر
سروده شده در5تیر 400
پی نوشت:
تپه باستانی، تپه تاریخی یا پُشته، تپه‌ای است که از تخریب کامل یا ناقص شهر، قلعه، زیگورات یا هر بنای عظیم دیگری در گذشته، حاصل شده‌است.

برخی از تپه‌های باستانی در ایران ۹ تا ۱۰ هزار سال قدمت دارند.

تل (عربی: تَل، عبری: תֵּל) گونه‌ای از تپهٔ باستانی است که بر اثر متروکه شدن سکونتگاه انسانی در یک محوطهٔ جغرافیایی پس از سده‌ها ایجاد می‌شود. تل‌ها شبیه به مخروط ناقص کوتاه با رویهٔ مسطح و کناره‌های شیبدار هستند. این نام معمولاً برای محوطه‌های موجود در خاورمیانه به کار می‌رود و غالباً بخشی از نام محلی مکان را تشکیل می‌دهد.

تپه‌های باستانی در ایران همواره مورد تاراج قاچاقچیان آثار باستانی بوده و گاه تعیین حریم آن‌ها موجب اختلاف سازمان‌های میراث فرهنگی و نهادهای عمرانی است.
برخی دیگر از این تپه‌ها نیز به محل اقامت حیوانات و وحوش و افراد ولگردتبدیل شده‌است