قالب شعری ترنج

ترنج قالب شعری جدیدی است که در اکثر مصراع های خود، قافیه دارد (دو قافیه ،در هر بیت) و قافیه ی مختوم به حرفی خاص،
همانند مصراع اول تا آخرین بیت نگاشته می‌شود، در صورت وجود ردیف در شعر، بعد از هر قافیه، ردیف تکرار شونده مورد نظر، به‌کارگیری خواهد شد.
در این قالب شعری استفاده از قافیه ی شایگان بلا مانع است. شعر ترنج
حداقل پنج بیت دارد و حداکثری برای تعداد ابیات آن تعریف نشده است. این قالب شعری توسط بهنام حیدری فخر ،شاعر و ترانه سرا و پژوهشگر و نویسنده معاصر، در بخش مالکیت فکری وزارت فرهنگ و ارشاد به ثبت ادبی و هنری رسیده و گواهی و مجوز دریافت نموده‌ است.
در شعر ترنج ارتباط معنایی و ساختاری بیشتر میان ابیات و مصراع ها نسبت به سایر قالب های شعری وجود دارد. شعر ترنج را میتوان با لخت های غیر همسان به صورت کوتاه و بلند سرود به شرطی که آهنگ درونی آن حفظ شود و مصراع های کوتاه و بلند از نظر اندازه دارای اشتراک عروضی و یا تعداد هجایی و ریتمی یکسان باشند.
از کاربردهای شعر ترنج می‌توان به اجرای آواز سنتی و اصیل ایرانی اشاره کرد. شعر ترنج به دلیل داشتن دو قافیه در اکثر مصراع های خود ، دارای آهنگ 
و ریتم و ساختاری منحصر به فرد و قابل تمایز از، سایر قالب‌های فاخر شعری ایرانی است و ویژگی ملودی پذیری خاصی دارد،وزن عروضی در این قالب شعری آزاد است و میتوان از همه ی اوزان عروضی شناخته شده در سرودن آن استفاده کرد،شعر ترنج به شکل تصنیف و ترانه (زبان محاوره و عامیانه) هم سروده میشود، استفاده از وزن عروضی در شعر ترنج اجباری نیست و شاعر می‌تواند با استفاده از هجا شماری و به کارگیری وزن ریتمیک و متریک و حتی وزن آزاد
اقدام به سرودن آن کند. در این قالب شعری علاوه بر بکارگیری زبان آرکائیک میتوان از زبان امروزی شعری استفاده نمود و حتی از نگاه و دیدگاه سینمایی و تصویر سازی های مدرن در سرایش استفاده برد. شعر ترنج را می‌توان در همهٔ دستگاه‌های
موسیقی سنتی ایرانی اجرا نمود. در شعر ترنج میتواند یک یا چند مصراع به اختیار شاعر ،معاف و بدون قافیه در نظر گرفته شود تا در سرودن آن دست شاعر برای القای احساس باز باشد،شعر ترنج اگرچه در نوع به‌کارگیری قافیه و ردیف و موسیقی درونی دارای ویژگی‌های خاص خود است،
ولی از چهار چوب اصلی و قواعد تعریف شده اشعار کلاسیک و شعر نو بطور همزمان پیروی می‌نماید و به شکلهای مختلفی سروده میشود.از این قالب شعری میتوان در اجرای موسیقی نواحی
و فولکلوریک و سنتی به زیبایی و شیوایی استفاده کرد.

نویسنده : بهنام حیدری فخر
منبع : وبسایت شعر پارسی
http://shereparsi.ir