به نام او که خود شعر تمام است

شعر را باید رویدادی تازه قلمداد کرد که پایانش قائم به خود است، ونمی شود آن را به طور کامل « با هیچ چیزی که در گذشته روی داده است، توضیح داد.» (نقد ادبی قرن بیستم،ژان اتادیه، ترجمه مهشیدنونهالی، ص303)
"دریابرایم قصه ها دارد" اولین تجربۀ صدیقه -نسیم- محمدجانی(نسیم حوالی دریا) است که توسط انتشارات شاملو به چاپ رسیده است. این مجموعه ، شامل 110 سه گانی، 30 رباعی،12سپید و نیمایی، 6 غرل و 3 چهارپاره است.
قالب سه گانی ، قالب روزآمد و بسیار کارآمد معاصر است که درسال1389توسط جناب دکتر علیرضا فولادی شناسایی و بازآفرینی و معرفی شده است .
دراینجا نگارنده قصد دارد که به صورت اجمالی این کتاب برای خوانندگان و دوستداران شعر معرفی کند.
قبل از هر چیز عنوان کتاب قابل تأمل است . چراشاعراین عنوان رابرای کتاب خودانتخاب کرده است؟


از شوری و شیرینی دنیا
او قطره قطره ماجرا دارد
دریا برایم قصه ها دارد .(ص51)


شاعرتحت تاثیر "دریا" ،همان دریایی که برای اوآرام بخش بوده وخواهد بود و از او درسها آموخته است.
ازآنجای که ادیان مختلف دریا را نشان ازعظمت وقدرت لایتناهی خداوند متعال می‌دانند، این نشانه ونماد می‌تواند همیشه درنگاه شاعرباشد ونجوایش راهمساز با نوایش بسازد.
با توجه به منطقۀ زندگی شاعر ، عتاصر طبیعت بکر شمال ، به وفور در سروده های این مجموعه یافت می‌شود :


آغوش تو رؤیای جنگل ها،
دورت زمین با عشق می‌گردد؛
دریا، کنارت عکس می‌گیرد.(ص57)


«گرفتن عکس تلاشی است برای جاودانه کردن لحظه‌ای از جریان مستمر زمان و قاب کردن آن ایضاً تلاشی برای زنده نگه داشتن خاطره‌ای از گذشته.»( حسین پاینده/نقد روانکاوی از فیلم در دنیای تو ساعت چند است؟)
یادآوری خاطرات کنار دریا همانطور که اشاره کردیم بین شاعر و دریا در شعر فوق نمایان است.


و:


در آیینۀ پاییز
چه آرایش غلیظی دارد
جنگل؛
بی خبر است
طوفان و ابر
برای عریانی اش
نقشه ها دارند.(ص138)

محمدجانی در سروده هایش به "عشق" حقیقی تأکید دارد و معتقداست که اگرکسی به این عشق حقیقی برسد تمامی زندگی برایش لذت بخش هست و حتی "مرگ" هم زیبا خواهد بود.

بخوانیم چندشعرکه سرشاراز "عشق" است:

درهستی من چه جا نمودی ای عشـــق
پیغمبر ی ادّعا نمودی ای عشــــــــق!
انگشت ِنگاه سوی قلـــــــبم داری
شق القمـری به پا نمودی ای عشق!(ص 121)


یا


وقتی که دل از عشق
آسوده می گردد؛
فرسوده می گردد.(ص78)


دربعضی از سروده ها از یک عشق حقیقی زمینی وگاهی عشق آسمانی صحبت به میان می آورد که جای تفسیر و تاویل دارد ؛ شاید بعضی ها بگویند که عشق زمینی وآسمانی باهم تفاوتی نداشته باشد که خود این نظر ودیگاه هم قابل تامل وبررسی است. ولی شاعر مورد نظرمعتقداست که عشق حقیقی وقتی درانسان نازل می‌شود که سرچشمه اش عشق آسمانی باشد و باز منشاء عروج می شود :


عشق تو قد می‌کشد در من ؛
از من آخر می‌زند بیرون ؛
آسمان را می‌کند مجنون.(ص 69)


گاه دربعضی از اشعارش به دنبال یک تلنگرزدن به خواننده خوداست که کارهای خداوند ، بی‌حکمت نیست واگرهم اتفاقی می‌افتد ، در زمان صبر و تنهایی خویش است کهانسان خودش را نشان می‌دهد و می‌شناسد و می‌شناساند؛ دریکی ازاشعارش مستقیماً به حکمت یکی از داده های معنوی و به ظاهر ناخوشایند الهی اشاره می‌کند :


حکمت فراموشی
خاموشی خاطره هایی ست
که ازنور تهی ست.(ص114)


در این سه گانی کلیدواژۀ "نور" به درستی در جای خود نشسته است و این واژه در این دفتر از بسامد بالایی برخوردار است و حتی غزلی با موضوع انتظار دارد با ردیف « نور» به این مطلع :


می تابد از لبخند تو یک کهکشان نور
می بارد از چشمت به چشمم، بی امان نور
و بیت پایانی :
دانی که «عجل...» شد دعای لحظه هایم
ای کاش هستی با تو گیرد یک زمان ، نور! (ص150)



نبردعشق وهوس ،زندگی ومرگ ،آشتی دادن بین زمین و آسمان ، نور و تاریکی و مبارزه زندگی رئالیسم وایده آلیسم از ویژگیهای سروده های این دفتر به ویژه "سه گانی ها "است که باخوانش پدیدارشناختی برای فهم نگارنده بروزیافته و این ویژگی ها را ازبعد زیباشناختی مورد بررسی و واکاوی می توان قرار داد.


صحبت از یک سفر پرمعناست،
سفر از سایۀ خود؛
«مرگ»، آغوش خداست.(ص43)


و


شد فرو پایش اگر در گل
جان او هرچند در بند است ،
برگ برگش شکل لبخند است .(ص65)

تناقض وتناسب و استفاده از اصطلاحات و تعابیر روزمره و ملموس که موجب تأمل و تلنگر و دلنشینی در هر اثر ادبی می شود ازویژگی های برجسته سروده های این دفتراست:


چشمه چون از انجماد
_گرم_ فارغ می شود؛
سنگ عاشق می شود.(ص54)


و


دریکی ازسه گانی هابه موضوع بسیارمهم وشاید حیاتی انسان اشاره دارد .


هردوچشمش که بازاست،
بازافتاده درچاه؛
چشم سوم نیازاست.( ص 95)


منظورازچشم سوم چیست؟
آیا دل است دراینجا یاعقل؟ یا شاید هم هردو درکنارهم معنا پیدامی‌کنند؟
به نظرنگارنده مجموع اشعاراین کتاب به ویژه سه گانی‌ها گاه دراوج ایجازسروده شده اند. زبان شعری،زبان امروزخواننده است و می‌تواند باآن به راحتی ارتباط برقرارکند :


آه می بینم فراموشت شدم
گوش احساس تو ازغیرم پر است
گوشی همراه خاموشت شدم.(ص 69)





محسن نوزعیم