فرهنگ‌ نقد شعر و آثار ادبی – بخش یک
مقوله نقد چه در شعر و آثار ادبی و‌چه رفتارهای اجتماعی و اخلاقی و‌ حتی در امور سیاسی امری ارزشمند و‌ باعث رشد و تعالی فرهنگ و هنر و‌ اخلاق جامعه خواهد شد .
در ذیل نظر سرکار خانم دکتر فریبا نوری را در خصوص فرهنگ نقد می خوانیم :
در نقد باید به سه عنصر توجه کرد:
الف. واقعیت: منظور بیان آنچیزی است که واقعا در متن دیده می‌شود: دیدن و برجسته‌سازی نقاط قوت و ضعف در رویکردهای تحلیلی. دیدن و برجسته‌سازی نقاط ضعف در رویکردهای انتقادی با تصریح این که رویکرد ما انتقادی است و به نکات مثبت نمی‌پردازیم.
ب. مسئولیت‌پذیری: آوردن شواهد متنی مسئولانه برای هر یک از نقاط ضعف یا قدرت ذکر شده با هر رویکردی که نقد را آغاز کرده‌ایم.
ج. اخلاق: در این قسمت چالش‌های زیادی وجود دارد. برخی از صاحبنظران اساسا مخالف رعایت اخلاق نقد هستند و آن را لاپوشانی واقعیت تلقی می‌کنند اما عمدۀ صاحبنظران موافق رعایت اخلاق نقد هستند.
حال این سوال پیش می‌آید که چگونه اخلاق نقد را رعایت کنیم؟
پنج اصل جهانی در این مورد وجود دارد :
1.. نقد باید متمرکز بر اثر یا آثار صاحب اثر باشد و نه بر صاحب اثر
به عنوان مثال منتقد می تواند بگوید در این اثر خطای الف n بار تکرار شده
یا: من x اثر را بررسی کردم و دیدم که خطای مورد بحثم در n اثر وجود دارد.
2.. لحن نقد به جز در گفتمان‌های سیاسی رقابتی که بقای یک گفتمان مستلزم حذف گفتمان دیگر است نظیر انتخابات و …، در سایر گفتمان‌ها از جمله گفتمان‌های ادبی باید مثبت، ملایم، دوستانه و در جهت سازندگی باشد.
3.. در گفتمان‌های ادبی، ویرایش یا پیشنهاد یا دادن آلترناتیو از سوی منتقد عملی غیر اخلاقی است چرا که حق مالکیت مادی و معنوی اثر یا بخشی از اثر را زیر سوال می‌برد.
4. تشخیص دقیق فاصله کمال مطلوب از وضعیت موجود در آثار هنری از مهارتهای فنی است که منتقد اثر هنری باید داشته باشد تا بتواند نقش هدایتی خود را به درستی اعمال کند اما واجد شرایط آن بودن برای ورود به نقد امری اخلاقی به حساب می‌آید چون درجه سختگیری نقد باید متناسب با این تشخیص باشد.
5. باید توجه کرد که درجه سختگیری نقد با لحن نقد در تناسب نیست به عبارتی مجوز لحن تندتر را صادر نمی کند بلکه این آیتم متناسب با پیشینۀ توانمندی و سطح انتظار از صاحب اثر است.
آنچه گفته شد عمومی است و همه موارد آن با گفتگوهای این صفحه در ارتباط نیست. همچنین باید توجه داشت که این بیانیه‌ها مدام در حال به روز رسانی و تغییر هستند.
تعزیف نقد :
نقدِ ادبی یا سخن‌سنجی دانشی برای بررسی ویژگی‌ها و تفسیر نقاط قوت و ضعف یک اثر ادبی و تحلیل و ارزیابی آن در کنار تشریح جوانب پیچیدهٔ آثار ادبی و روشی برای سنجش اعتبار و مقام آن‌ها است. به کسی که نقد ادبی می‌داند، مُنتقد ادبی می‌گویند.
نقد ادبی به معنای مطالعه، بحث، ارزیابی و تفسیر محصولات ادبی است. نقد ادبی می‌تواند به شکل یک گفتمان نظری بر اساس نظریه ادبی باشد یا بحث مفصل تری که حالت گزارش گونه در باب یک اثر ادبی داشته باشد. این نوشته‌های گزارش گونه اغلب در قالب نوشته‌های روزنامه‌نگاری یا یادداشت‌هایی در زمان پدیدار شدن آثار ادبی رخ می‌نماید و در مواردی با قضاوت‌هایی یا اظهار نظرهایی در مورد خوب بودن یا نبودن، ارزش‌مند بودن یا نبودن اثر ادبی همراه است [۱]
نقد در لغت به معنی شناخت و تشخیص زر خالص از ناخالص است ودر اصطلاح ادب عبارت است از بررسی و تعیین ارزش آثار ادبی.
درفرهنگها نقد چنین تعریف شده است: سره کردن درم و دینار و جز آن (منتهی الارب – غیاث اللغات ).
نظر کردن در درمها و جز آنها و خوب و بد آنها را از هم جدا کردن.( فرهنگ نفیسی.)
نظر کردن در شعر و سخن و تمیز دادن خوب آن از بدش.(متن اللغه). خرده گیری ، نکته گیری، سخن سنجی، به گزینی ( یادداشتهای علی اکبر دهخدا)
هنگام مدح او، دل مدحت کنان او از بیم نقد او بهراسد زشاعری( فرخی) نقد، تنها شامل امور ادبی نیست ومی تواند شامل همه گونه آثار علمی ، فنی، هنری ، فلسفی ، تاریخی و غیر اینها بشود، اما آنچه معمولا از نقد بیشتر به ذهن می‌رسد، نقد آثار ادبی است از نظم و نثر زیرا اغلب مردم با کتاب وادبیات بیش از سایر علوم وفنون مانوسند و از امور ادبی بیشتر ازسایر اقسام ادبی و هنر سر در می‌آورند وهرگونه نقدی را که درباره کتاب، بویژه اشعار و داستانها صورت می‌گیرد درک می‌کنند اما درهمان حال با توجه به مشکلات امر و شرایط لازم، خود را برای نقد صالح نمی‌بینند.
ویرایش :
ویرایش، نقد محسوب نمی شود
ویرایش، از دیدگاهی کلی، به دو نوع اصلیِ «ویرایش عمومی» و «ویرایش ویژه» تقسیم می‌شود:
ویرایش عمومی: ویرایش‌های «صوری»، «زبانی» و «محتوایی-ساختاری» که عموم نوشته‌ها، بدون توجه به محتوایشان، به همهٔ آن‌ها نیاز دارند، روی‌هم‌رفته ویرایش عمومی نامیده می‌شوند. این سه نوع ویرایش معمولاً به‌دستِ یک ویراستار به نام «ویراستار عمومی» انجام می‌شود که در این میان، برای ویرایش «محتوایی-ساختاری» به دانش و تخصص بیشتری نیاز است.
ویرایش ویژه: هر یک از ویرایش‌های «ترجمه»، «علمی»، «تخصصی»، «گفتاری»، «تصویری»، «نمایه‌ای»، «ادبی»، «تلخیصی» و «تصحیحی» که هر نوشته، بسته به محتوایش، ممکن است به یکی یا بیش از یکی از آن‌ها نیاز داشته باشد، «ویرایش ویژه» نامیده می‌شوند. نمونه ای از این دست ویرایش را در تصحیح اشعار نیما یوشیج می توان مشاهده کرد[۲]
منبع:
[۱]. ویکی پدیا
[۲]. ویکی پدیا