تئاتر گزینش درآمیزی(ترکیبی، التقاطی):
نمایش هایی که تاکنون توضیح داده شد درباره ی برخی از گونه های تئاتر سنتی ایران بود که حاصل تلاش های ارزنده ی هنرمندان یا مردم این سرزمین می باشد. لیکن بر اثر نفوذ تئاتر اروپائی یا غربی در کشورمان که عموما به وسیله ی ارتباط برخی از روشنفکران یا هنرمندان و سفرهای آنان به بلاد فرنگ و تماشای نمایش های اجرا شده در محیط های تئاتری آن سامان و نیز با ترجمه و اقتباس و تلخیص از آن نمایش ها یا متون مربوط به آنها نوعی از تئاتر را در کشور پدید می آورد که به نظر می رسد ترکیبی از تئاتر سنتی و یا تئاتر اروپائی باشد مانند نمایشنامه جیجک علیشاه، نوشته ی ذبیح بهروز در دوره ی رضاشاه اما سوال اینجاست که این نویسندگان طبق کدام الگو و یا قواعد تئاتری اقدام به نمایشنامه نویسی کرده اند؟ می توان نمایش های آنان را طبق معیارها یا تقسیم بندی سنتی و مدرن برشمرد؟ اگر چنین است، از چه نوعی است؟
فرهاد ناظرزاده کرمانی طبق پژوهش و تقسیم بندی نسبتا جدیدی که در این باره انجام داده از آن به عنوان تئاتر گزینش در آمیزی(ترکیبی، التقاطی) نام برده و می نویسد:«این گونه تئاتر در ایران حاصل کار کنش های هنرمندانی است که سعی ورزیده اند گزینشی از ساختمان های ریختارهای سنتی را با گزینشی از ساخت مایه های تئاتر باختری، در هم آمیزند و از پیوند سنت های تئاتر بومی با ساخت مایه های سازگانی و ساخت مایه های درونمایگی تئاتر باختر، به ریختاری از تئاتر دست یابند که هم ملی و بومی و هم جهانی از کار درآید. آنان گزینش های خود از ساخت مایه های ریختارهای تئاتر گوناگون را به هم در می آمیزند و با ترفندها و شیوه های گوناگون، می کوشند تا آنها را استئار و شیرازه مند سازند و به طور کلی هر گونه آفرینشگری پدیدآوری که در بردارنده ی گزینشی از ساخت مایه های فراریختاری و ناهمگون و درآمیزی آنها با هم است، زیرگونه ی این ریختار تئاتری قرار می گیرند.»(ناظرزاده کرمانی، 19:1378)
بنابر این با تعریف صورت گرفته می توان تقسیم بندی بهتری درباره ی تکنیک نمایشنامه نویسی در کشورمان از نظر نوع یا جنس کار انجام داد، چرا که ضمن بررسی های بهتر و دقیقی تری که در متون فوق صورت می گیرد از یک طرف و نیز اطلاعات گذشته از طرف دیگر، متوجه نوع نگاه و تأثیرپذیری نویسندگان از نمایش های اروپائی با در نظر گرفتن برخی از گونه های نمایش های کمدی ایرانی و ترکیب آنها با یکدیگر هستیم که به نظر می رسد به نحو مطلوبی تأثیرات اجتماعی و هنری خود را در جریان نمایشنامه نویسی کشورمان گذاشته است که این خود موجب ارتقاء و پرورش کمدی ایرانی از حالت سنتی به سوی مدرن بوده است.
نتیجه گیری:
از آنچه گفته شد می توان این گونه نتیجه گرفت که نمایش های سنتی به ویژه از نوع کمدی در ایران سابقه ی دیرینه دارد که به علت شرایط سیاسی اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه از خاستگاهی خاص برخوردار شده و با گذشت زمان و نفوذ شیوه های نمایشی غرب توانسته ضمن حفظ پایداری در اولویت عناصری از آن شیوه ها را به کار گیرد که این امر خود باعث تقویت جریان های نمایشنامه نویسی و سپس اجراهای نمایشی به روش اروپائی در کشورمان شده است.
پانوشت ها:
** واژه خندستان های سنتی ایرانی معادل نمایش های شادی آور و یا کمدی سنتی ایرانی.
*** واژه خندستان های سنتی معادل واژه ی نمایش تقلید توسط دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی در سال های اخیر ارائه شده است.

منابع:
_بهار، محمدتقی(ملک الشعراء) سبک شناسی، جلد دوم، چاپ پنجم، 1369.
_آرین پور، یحیی، از صبا تا نیما، جلد1، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی، 2535.
_واعظ کاشفی سبزواری، مولانا حسین، فتوت نامه سلطانی، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1350.
_شهری، جعفر، تهران در قرن سیزدهم، جلد6، تهران: انتشارات موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1369.
_مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، جلد ادل، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوار، 1360.
_فرهنگ معین، ذیل واژه تقلید.
_ملک پور، جمشید، ادبیات نمایشی در ایران، جلد1، تهران: انتشارات توس، 1363.
ناظرزاده کرمانی، فرهاد، نگاهی به قراردادها و معرفی ریختارهای تئاتر ایران، مقدمه بر ریختارهای نمایشی ایرانی، مهدی حامد سقایان، تهران: انتشارات دانشگاهی، 1378.
_صادقی، قطب الدین، بقال بازی، تقلیدی از دوران فئودالی ایران، فصلنامه هنر، شماره 49.
_آژند، یعقوب، نمایش نامه نویسی در ایران، چاپ اول، تهران: نشر نی، 1373.
_ نوربخش، حسین، کریم شیره ای ، دلقک مشهور، تهران: سنائی، 1341.
بیضائی، بهرام، نمایش در ایران، تهران: کاویان، 1344.
_بکتاش، مایل، تحول انتقالی تقلید، فصلنامه تئاتر، شماره 1، تهران: انتشارات نمایش، بهار 1377.
_تحویلدار اصفهانی، میرزا حسین خان، جغرافیای اصفهانی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، 1342.
_دروویل، کاسپار، سفر به ایران، ترجمه منوچهر اعتماد مقدم، تهران: انتشارات شباویز، 1346.
_بهروز، ذبیح، جیجک علیشاه، برلن، 1301.
Rezvani, Medjie(1962),Le-Theatre et la

حسین عامریان، کتاب ماه هنر، مهر و آبان 1386ص 56-62