تئاتری ها و اهل صحنه، از دیرباز تا به امروز رسم و رسوم جالب و آشنایی بین خودشان دارند که هر کدام فلسفه ای پشتش خوابیده، تازه کارها از قدیمی تر ها دیدند و شنیدند و به یاد سپردند تا به بعد از خود منتقل کنند و این نقل سینه به سینه و مرید و مرادی سالهای سال بین هنرمندان نمایش وجود داشته و هرگز از بین نمیرود.
برای مثال، اینکه در حضور بازیگران سن و سال دار و به اصطلاح استخوان ترکانده، جوانترها برای ورود به صحنه، رخصت گرفته و پس از ابراز محبت ریش سفیدهای صحنه، وارد سن میشوند یا اینکه برخی رفتارها و گفتارها در صحن نمایش که تقدس دارد، جایز نیست.
اما قصدم از این مقدمه، معرفی مفهومی موسوم به "گوست لایت" یا به فارسی "نور روحانی" در فضای سِن است. از دوران بسیار کهن که درام و اجرای نمایش در جوامع رواج داشت (شاید در یونان کهن) این اعتقاد وجود داشت که صحنه با ارواح شخصیتها و نقش هایی که بر روی آن آفریده شده و به تماشاگر نمایش داده می شود، در
ارتباط بوده و به اصطلاح تمام وقت زنده است. لذا به حرمت این حیات نامرئی، حتی در زمان تعطیلی نمایش و به طور کلی در تمام شبانه روز، چراغی را در گوشه ای از سِن نمایش روشن می گذاشتند که نشانه ای از احترام به این زندگی معنوی بود.
در بین اهل نمایش، این چراغ را "گوست لایت" می نامیدند. هم اکنون نیز در قریب به اتفاق سالنهای نمایش ریشه دار و دارای پیشینه دنیا این وسیله بخشی از هویت صحنه محسوب می شود.
اغلب بازیگران در بدو ورود به تمرین روی صحنه با خیره شدن به این نور، به نوعی رهاسازی یا تنش زدایی روحی و تمرکز و ایجاد آمادگی برای اجرای نقش خود، میرسند. پل ارتباطی هنرمند و شخصیتی که باید روی صحنه خلق کند، در واقع همین نور فلسفی است. البته برای ایجاد تمرکز، راههای متنوع دیگری نیز آموزش داده می شود مانند خیره شدن به چهره خود در آیینه یا دوش سرد و گرم متناوب یا سه نفس عمیق دم از دیافراگم و بازدم از بینی و ....
اما همه این تکنیکها، به خود بازیگر کمک میکند آماده شود، در حالیکه گوست لایت حتی در ابتدای نمایش که هنوز هنرمندان روی صحنه حاضر نشده اند، باعث نوعی تمرکز جمعی تماشاگران برای تماشای شش دانگ داستان روی صحنه و به اصطلاح بریدن از عالم بیرون از سالن نیز میشود.
کسانی که تئاتر می بینند قطعا با این حال و هوا و فضاسازی پیش از شروع برنامه و حس مرموز ولی خوشایند آن کاملا آشنا هستند.
تئاتر دیدن و یا بازی کردن از جمله مواهبی است که پروردگار به بشر آموخته تا با عالم خیال و ذهن ولو برای مدتی کوتاه، فارغ از حوادث دنیای مادی، ارتباط بگیرد و به نوعی تصفیه و تزکیه درونی و روحی برسد.
شهریور ۹۹- کاویان