در ایران سابقه ی نمایش های شاد چه از نظر نگارش و اصول نمایش نامه نویسی و چه از نظر اجرا یکی از مسائل مهمی بوده که همواره توجه بسیاری از ادیبان و هنرمندان هنرهای نمایشی را به خود معطوف داشته است. در این مقاله سعی شده به نمایش هایی مانند معرکه، تقلید و بقال بازی که همگی از شکل های نمایش های سنتی ایرانی است، اشاره شود. سپس با بررسی مستقل هر کدام در حد امکان، از یک طرف به میزان تأثیرگذاری آنها نسبت به یکدیگر و از طرف دیگر، به نحوه و چگونگی تأثیرپذیری آنها از نمایش نامه های غربی پرداخته شود.
شاید بتوان گفت که «ادبیات و هنر» هر ملتی نشانگر استعداد ، ذوق، علاقه و طرز فکر آن ملت درباره ی نگرش های موجود در جامعه و جهانی که در آن زندگی می کند، بوده و آن ملت همواره آثار هنری خود را بر پایه ی یکی از اشکال ادبی و هنری استوار کرده و زمانی به شهرت و معروفیت رسیده که ارزش های آن اشکال در بین جوامع بازتاب یابد. برای مثال: شکسپیر با خلق آثار جاویدانش ادبیات انگلیس را، که ما امروزه از آن به عنوان ادبیات نمایشی عصر الیزابت یاد می کنیم به سراسر جهان معرفی کرد.
در ایران نیز آثار ادبی شاعرانی چون سعدی، حافظ یا پیش تر از آنان، رودکی و فردوسی، بر پایه ی «شعر» استوار است. از این رو ادبیات ایران ادبیات شعری توصیفی و غنایی است که در نوع خود یگانه و ممتاز به شمار می رود. زیرا در یک فرآیند زمانی بسیار طولانی شکل گرفته و به حیات خود ادامه داده است. اما ادبیات نمایشی ایران از چنین قدمتی برخوردار نیست و اگر بخواهیم تاریخ تقریبی آن را مشخص کنیمف از سیصد سال برای نسخه های مذهبی تعزیه و دویست سال برای نمایش نامه هایی که با قالب های نمایشی غربی پی ریزی شده نمی توان پا فراتر گذاشت.
این پژوهش بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع مکتوب تألیف شده است. از این رو نگارنده با جمع آوری و بررسی منابع موجود سعی کرده است تا این مقاله را به صورت کاربردی ارائه دهد.
یافته ها:
به نظر می رسد نمایش کمدی در ایران شامل انواع نمایش های شاد و مضحک از زمان های پیش وجود داشته که می توانسته ضمن ایجاد صحنه های شاد و خنده آور، مردم را سرگرم نماید. ملک الشعرای بهار درباره ی سابقه ی کمدی در ایران می نویسد:
مقاماتی که ما در صدد آن می باشیم به معنی روایات و افسانه هایی است که کسی آنها را گرد آورده و با عباراتی مسجع و مقفّی و آهنگ دار برای جمعی فروخواند یا بنویسد و دیگران آن را بر سر انجمن ها یا در مجالس خاص بخوانند و از اهنگ کلمات و اسجاع آن که به سجع طیر و تعزید کبوتران و قمریان شبیه استف لذت و نشاط یابند (ملک الشعرای بهار، 325:1369)
بنا براین در نخستین بررسی ها؛ منابعی چون روایات و افسانه های شناخته شده که با خواندن آن در مقابل جمع یا با نوشتن آن عبارات و خواندن آن توسط افراد دیگر البته با لحن و آهنگی خاص، موجب لذت و نشاط مخاطبان می شده است.
پایان بخش اول

حسین عامریان / کتاب ماه هنر/ مهر و آبان 1386 ص 56