نگاهی به رباعی این کوزه چو من عاشق زاری بوده ست

این کوزه چو من ، عاشقِ زاری بوده‌ست
در بندِ سَرِ زُلفِ نگاری بوده‌ست
این دسته که بر گردنِ او می‌بینی
دَستی ست که بر گردنِ یاری بوده‌ست

『خیام』

✓ گویا خیام یک وظیفه ی تازه بر کتف واژه ی کوزه گذاشته و به نوعی علیه واقعیت کوزه ، یک سوء قصد معنایی انجام داده است ؛ چرا که کوزه که در عالم واقعیت ، نگهدارنده یِ آب است ولی در این جا به وسیله یِ نوعِ روایتِ ، تبدیل می شود به رسول احوالات درونی شاعر و نگهدارنده ی خاطراتِ معاشقه ی او . در حقیقت ، شاعر حال روحی خود را به آن فرافکنی کرده است ؛ شاعر به وسیله ی کوزه ، خاطرات تنانه ی خود را ابتدا برای خود و سپس برای ما مرور می کند ؛ خاطرات دورانی که انگشت در زلفِ یارش برده و دست بر گردنِ معشوقش انداخته است . هر چند که کوزه در لایه های زبرین شعر ، روایتگر لذت هایی ست که زود خاک شده و ار بین رفته اند و مجال زنده شدنشان فقط در عالم شعر و استعاره امکان پذیر است .

✓ روایت خیام از کوزه باعث می شود برخی هر جا کوزه دیدند ، کمی مکث کنند و از نُو به کوزه نگاه کنند و البته برای بعضی دیگر هم این روایت از کوزه ، نه تنها جذاب نخواهد بود بلکه باعث خواهد شد که نسبت به شاعر ، بیش تر احساس غریبگی کنند . چرا که شاعران هم ، مثل پیرمردِ داستانِ «میز میز است» ، دایم در حال عوض کردن نام ها و کارکردهایِ تکراریِ این جهانند ؛ همان داستان کوتاهی از پیتر بیکسل که در آن یک مردِ پیر و تنها ، برای ایجادِ (تغییر) در زندگیِ (تکراری اش) ، نامِ اشیایِ دُور و بَرش را عوض می کُند . مثلا نام رختخوابش را می گذارد عکس . این پیرمرد گاهی شعرهایِ دوران کودکی اش را به وسیله یِ (نام هایی که تازه ساخته) ، ترجمه می کند و به این صورت سرگرم می شود . این بازی یا تصمیم تا جایی پیش می رود که نه دیگر پیرمرد ، حرفِ مَردُم را می فهمد و نه مَردُم ، حرفِ او را . و پیرمرد (تنهاتر) از قبل می شود .

✓ به هر حال گفته اند : « هیچ شعری کامل نیست مگر در نزد مخاطبی که آن را می فهمد» . هر چند که واژه فقط واژه است . واژه فقط می تواند خواب معنی اش را ببیند . واژه هر چه دست و پا بزند ، سرنوشتش فقط غرق شدن در معنیست . چه شگفت انگیز است این مصرع عطار : «ما جمله غرق گشته وان دُر دَرآب مانده »