نگاهی به بیت در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود

در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود
از گوشه‌ای برون آی ای کوکب هدایت

『حافظ』

✓ گویا «راه مقصود» قبلا «آشکار» بوده است ، وگرنه «گم شدن راه مقصود» معنا ندارد .

✓ صحبت از دو عامل «غایب» است : الف ـ راه مقصود ب ـ کوکب هدایت . و آشکار شدن «غایب اول» یعنی راه مقصود ، به آشکار شدن «غایب دوم» یعنی کوکب هدایت بستگی دارد .

✓ «قدرت غیاب» باعث شده است که «راه مقصود» و «کوکب هدایت» موضوعات محوری این بیت باشند .

✓ آن چیز که در «متن توجه» قرار دارد «راه مقصود» است و «کوکب هدایت» از آن جهت مورد خطاب قرار گرفته که راه مقصود را نشان دهد . چه بسا اگر «راه مقصود» گم نمی شد هیچ گاه صحبت از «کوکب هدایت» به میان نمی آمد .

✓ «از (گوشه ای) برون آی ای کوکب هدایت » نشانه از این دارد که کوکب هدایت در «حاشیه» قرار گرفته است . هر چند «کوکب هدایت» نسبت به «هدایت شونده» موقعیت و جایگاه «فرادستی و بالاتری» دارد .

✓ در آغاز بیت ، این شب است که با صفت «سیاه» ، چراغ های صحنه را خاموش کرده است و در پایان بیت ، این درخواستِ دستورگونه ی شاعر از «کوکب هدایت» است که تَردستانه ، امید به روشن شدن چراغ ها را زنده نگه می دارد . درخواست دستور گونه ای که در آن نوعی از استغاثه ، التماس و تضرع مُندرج است .

احمد آذرکمان ـ حسن آباد فشافویه ـ ۹۷/۰۹/۲۰