پریسکه، شعر کوتاه ایرانی
پریسکه یک گونه جدید شعر فارسی است که براساس فرهنگ اسلامی ایرانی و با رویکرد مقابله با ورود عرفان‌های نوظهور وعرفان‌های شرقی ایجاد گردیده‌است. بنیان این قالب شعری توسط آقای علیرضا بهرهی صورت گرفت. شعر پریسکه به صورت رسمی توسط وزارت فرهنگ وارشاداسلامی ثبت گردیده‌است ودرحال حاضر یکی ازقالب‌های پرمخاطب شعر فارسی می‌باشد. مسئوولیت انجمن پریسکه سرایان ایران بر عهده آقای علیرضا بهرهی بوده که استاد فولادی به عنوان دبیر فنی انجمن بر روند سرایش پریسکه در سراسر کشور نظارت می‌نماید. پریسکه یک لغت اصیل ایرانی و از واژه‌های زبان فارسی میانه محسوب شده وبه معنای جرقه کوچک آتش است که هم‌اکنون ساکنان حاشیه زاگرس از قبیل مردم لرستان، کرمانشاه، کردستان، ایلام، غرب مازندران، بخش‌هایی از خوزستان و چند نقطه مرکزی کشور نیز با مقداری تفاوت در گویش این واژه زیبا را استفاده می‌کنند. اگر شعر را شعله‌ور شدن احساس وخیال بنامیم پریسکه بخش کوچکی ازاین شعله می‌باشد که یک لحظه در ذهن روشنایی کوچک و زودگذری را ایجاد می‌کند وتا مدتی ذهن درگیر تفکر درخصوص او می‌شود.

هدف از ایجاد قالب پریسکه سه مورد می‌باشد:
اول اینکه در سال‌های اخیر با یک پراکندگی درحوزه شعر کوتاه مواجه بود‌ه‌ایم که هرکس به فراخور ذوق خود نام‌های مختلفی چون هایکو،‌ هایکوواره، طرح، کوتاه، شعر کوتاه بر اشعار کوتاه فارسی می‌گذاشت که هیچ کدام تمام کننده وکامل نبودند ودرمحتوا وفرم هم تفاوت چندانی نداشتند که به نام‌های متعدد خوانده شوند.
دوم اینکه واژه‌ای نامانوس وخارجی به نام هایکو درادبیات شعری ما وارد شده بود که گذشته از ورود نامیمون این واژه، هرچه‌قدر شعرای ما دراین عرصه به طبع آزمایی مشغول می‌شدند باز به نام فرهنگ و ادبیات ما تمام نمی‌شد ودر پایان به آن شعر ژاپنی اطلاق می‌گردید. در هایکو شاعر باید با ۵ هجا، ۷هجا، ۵هجا و در مجموع ۱۷ هجا شعر بگوید که به‌هیچ‌وجه با توجه به قواعد و شکل واژگان فارسی نمی‌توان یک شعر کامل وزیبا سرایش کرد. در زبان ژاپنی ما با فصل واژه روبه‌رو هستیم. یک واژه در زبان ژاپنی حتی معنای یک جمله کامل ما می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم هایکو در ادبیات ما یک مهمان ناخوانده است که شعرای ما فقط باید از نوع نگاه و شیوه فعالیت هایکوسراهای حوزه (آ س ا ن) مطلع بوده وتجربیات مثبت آن‌ها رادر قالب‌های شعرفارسی بکارببندند. سوم اینکه با روی کار آمدن تفکرات ذن در ژاپن و ورود این جریان فکری مذهبی در هایکو به شکلی که اگر نگوییم جزء لاینفک هایکو شده حداقل جزء همراه هایکو گردیده است. هم‌زمان با ورود هایکو به کشورهای شرق وغرب تفکرات ذن و بالطبع اندیشه‌های بودیسم با کارکردهای کم حساسیتی چون طبیعت‌گرایی وعشق به طبیعت هرچند که بعدها به طبیعت خدایی تغییر مسیر می‌دهند وهمچنین تعالیم مکاتب شینتو وکنفوسیوس دراین کشورها گسترش می‌یابد که کشوراسلامی ایران نیز استثناء نبوده است. این تعالیم ودستورها تحت عناوینی چون عرفان‌های نوظهور وعرفان‌های شرقی از طریق شعر با سهولت بیشتری در اذهان جوانان ونوجوانان شکل می‌گیرد.
سابقه شعر کوتاه درایران
براساس اسناد و مدارک موجود در تاریخ ادبیات فارسی کهن‌ترین شعر کوتاه فارسی به پیش از اسلام «خسروانی» برمی‌گردد که متاسفانه فقط چند شعر از این نوع در دست می‌باشد. گذشته ازدو بیتی و رباعی که معروف‌ترین قالب شعر کوتاه کلاسیک می‌باشند قالب‌های دیگری نیز در گوشه و کنار ایرن وجود دارند که هرکدام به فراخور فرهنگ و آداب و رسوم و طبیعت آن منطقه شکل گرفته است.
«لیکو»[1] اعم از لیکوهای بلوچستان و لیکوهای جنوب کرمان که تشابه فراوانی با هایکو و گریزی به طبیعت داشته است. سطوح مختلف زندگی قوم کهن بلوچ را در بر می‌گیرد. اما این نوع شعر عام‌تر از هایکو که تا حد فراوان شعری شخصی است می‌باشد و لذا فهم لیکو حداقل درمنطقه سرایش آن برای عام آسان و راحت می‌باشد.
- چهل سرود (چل سرو) در لرستان و بخش‌هایی از ایلام و کرمانشاه که تماما تک بیت‌های هجایی با مضامین عاشقانه، امید و آرزو و بعضاٌدر مدح ائمه علیه‌السلام به ویژه مولاعلی می‌باشد.[2]
- ترانه‌ها و اشعار کوتاه محلی در مناطق شمالی و دیگر نواحی ایران که تمامی این نوع از شهرها خود جوش، کوتاه، سهل‌الحفظ وسهل‌الهضم بوده و هیچ‌گونه تاثیری از هایکو یا شعرکوتاه چینی[3]نپذیرفته‌اند.
ویژگی‌های پریسکه: شعر پریسکه متشکل از حداکثر ۴ بند یا فصل می‌باشد که در قالب‌های سپید و نیمایی سروده شده و در صورت امکان شاعر می‌تواند دریک فصل شعر را شروع و پایان دهد که بر خلاف هایکو هیچ‌گونه محدودیت محتوایی ندارد. شعر پریسکه تاکید بر تصویرسازی ایهام‌افکنی وادارکردن مخاطب به فکر در مورد موضوع مطرح شده در شعر و ارتباط درونی و بیرونی اجزاء شعر باهم را دارد. پریسکه می‌تواند مقفا هم باشد به شرط آنکه فصل‌ها با هم مساوی نبوده و به عنوان یک تک بیت کلاسیک محسوب نشوند. نحوه ی چینش و کوتاه و بلندی فصل ها در اختیار خود شاعر است و شاعر می بایست با در نظر گرفتن شرایط زبانی روساخت و محتوایی ژرف ساخت پریسکه در دو محور عمودی ( بدیع معنوی ) و افقی ( بدیع لفظی ) نسبت به تغییر فصل ها وکوتاه و بلندی آنها اقدام نماید . در هر فصلی که شاعر نیاز به تغییر نفس داشته و یا شعر دچار سکته یا توقف می شود زیباتر آن است به فصل بعدی برود مگر در شرایطی که آن سکته و توقف عینا در تمام فصل ها تکرار شود که در آن صورت با ایجاد یک هارمونی صحیح ، موسیقی زبانی مناسبی ایجاد خواهد شد .
بهتر است در هر فصل از یک فعل استفاده شده و زیباتر آن است که به دلیل محدود بودن عرصه ی پریسکه ، از هر واژه فقط یک بار استفاده شود مگر آنکه واژه برگزیده شده به حدی در محور همنشینی و جانشینی درست نشسته باشد که برای مخاطب ، تنفر شنیداری ایجاد ننماید. در پریسکه باید یک جهان را دریک نگاه خلاصه کرد.