سرقت ادبی (به انگلیسی Plagiarism ) یا سرقت علمی عبارت است از استفاده عمدی یا غیر عمدی از ایده ها ، نظرات ، نوشتارها و یا دستاوردهای دیگران به اسم خود و بدون کسب اجازه از صاحب اصلی اثر. بررسی سرقت ادبی مقاله معمولاً برای نویسندگان و محققان دشوار است و آنها برای شناسایی سرقت ادبی مقاله خود از نرم افزار بررسی سرقت ادبی استفاده می کنند.
سرقت علمی ممکن است عمدی یا غیر عمدی باشد ، اما در بیشتر موارد می توان از آن جلوگیری کرد. به عنوان مثال می توان به منبع متن اشاره کرد. اذعان به اینکه اطلاعات شناسایی شده از جایی اقتباس شده و اطلاعات لازم برای یافتن منبع آن در دسترس است معمولاً از سرقت ادبی جلوگیری می کند یک متن سرقت ادبی محسوب می شود، اگر:
الف) تغییر نام کار دیگران به عنوان کار خودتان.
ب) بدون اطلاع صاحب اثر و بدون پرداخت هزینه، نظرات، بیانیه ها، پست ها و ایده های دیگران را کپی کنید.
ج) استفاده بخشی و یا کپی کردن تمام نوشته ها ، بیانیه ها و ایده های افراد دیگر بدون استفاده از علائم ویژه نگارشی نظیر نقل قول ( “” ).
د) اطلاعات نادرست درباره متن نقل شده به مخاطب ارائه دهید.
ه) بدون پرداخت هزینه و گرفتن مجوز از صاحب اثر، کلمات متن نقل شده را تغییر دهید.
و) از منابع دیگر کپی برداری شود، بدون آنکه منبع آن ها ذکر شود.
با پیشرفت فناوری، امکان سرقت علمی از مقالات افزایش یافته است. سرقت علمی اولین دلیل رد (reject) مقالات از ژورنال های بین المللی است.
سردبیران و داوران مجلات معتبر علمی ابتدا درصد مشابهت مقاله را بررسی می کنند. در صورت شناسایی سرقت ادبی حتی در مقادیر کم روند بررسی مقاله متوقف می شود. بنابراین در صورت تشخیص سرقت ادبی، حتی به مرحله بررسی محتوای علمی نیز نمی رسد و به اصطلاح مقاله ریجکت خواهد شد.
سرقت ادبی ممکن است ناخواسته و غیر عمدی اتفاق بیفتد. بهترین راه، بررسی سرقت علمی مقالات ISI توسط نویسنده مقاله پیش از ارسال به مجله برای طی کردن روند داوری است.
تشخیص کپی بودن مقاله فقط از طریق نرم افزارهای بررسی سرقت علمی امکان پذیر است.
معمولاً به دلیل محدودیت ها و هزینه های بالا و خصوصاً اعمال تحریم های بین المللی علیه ایران ، استفاده از نرم افزار بررسی سرقت ادبی در دسترس نویسندگان و محققان ما نیست ، یا بسیار گران است.

منبع: https://iranpaper.ir/blog/investigate-plagiarism-with-ithenticate-software/

تفاوتی ندارد دانش‌آموز، دانشجو، آموزگار یا استاد دانشگاه باشید. سرقت علمی و ادبی در هر جایگاهی می‌تواند عواقب حقوقی و غیرحقوقی زیادی را برای شما به دنبال داشته باشد. در حال حاضر در سراسر جهان تکاپوی زیادی برای نظارت بر اصالت متون علمی و ادبی و مبارزه با سرقت علمی و تقویت نظام مالکیت فکری وجود دارد و ایران نیز از این قضیه مستثنی نیست.
ماده ۲۳ این قانون به نوعی به مفهوم سرقت علمی، ادبی و هنری می‌پردازد. این ماده بیان می‌دارد:
هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به‌نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد .
در نتیجه مطابق نظام حقوق مالکیت فکری، می‌توان گفت اگر شخصی به طور کلی و یا جزئی، از آثار شخص دیگر بدون اخذ رضایت وی استفاده کند (حتی در حد استفاده از چند جمله وی) به مجازات حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود که مجازات نسبتا سنگینی به حساب می‌آید.
اما برای تعیین مجازات سرقت علمی، به طور خاص ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی نیز احکامی را تصریح کرده است:
هدف از تدوین ماده واحده فوق‌الذکر تعیین مجازات سرقت علمی در آثار آکادمیک مانند رساله، پایان‌نامه، مقاله، کتاب و هر گونه اثر علمی، هنری و ادبی مکتوب، ضبط شده یا دیجیتال (الکترونیکی) است.
این ماده واحده، برای تعیین مجازات سرقت علمی بین چند فرض مختلف تفاوت قائل شده است.
1) سرقت علمی توسط شخص حقیقی
فرض اول حالتی است که سرقت علمی توسط شخص حقیقی (افراد عادی) انجام شده باشد که در این حالت جزای نقدی درجه سه و محرومیت از حقوق اجتماعی درجه شش در انتظار مرتکب سرقت علمی خواهد بود.
2) سرقت علمی توسط شخص حقوقی
فرض دوم زمانی است که یک شخصیت حقوقی مانند یک موسسه یا شرکت اقدام به سرقت علمی کرده باشد. در این حالت مرتکبان و مدیران و گردانندگان شخص حقوقی، به مجازات اشخاص حقیقی محکوم شده و همچنین شخصیت حقوقی به مجازات‌های اشخاص حقوقی مندرج در مواد ۲۰، ۲۱ و ۲۲ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد.
3) سرقت علمی توسط دانشگاهیان و طلاب
فرض سوم زمانی است که اعضای هیات علمی، دانشجویان، کارکنان اداری و یا طلاب حوزه‌های علمیه، از آثاری که در آن سرقت علمی صورت گرفته استفاده کنند و در واقع به نوعی سرقت علمی غیرمستقیم انجام دهند. مثلا این افراد نوشتن کتب و مقالات خود را به اشخاص یا بنگاه‌هایی بسپارند که سرقت علمی کرده و به نام این اشخاص کتب و مقالات را چاپ می‌کنند و یا با استفاده از آثار دیگران، تولید محتوا کرده و در پی ارتقای رتبه علمی خود باشند.
در چنین موقعیتی، ابتدا تمام آثار مادی و معنوی ناشی از آن آثار برای این افراد لغو شده و هر نوع ارتقای رتبه و پایه علمی و مدرک تحصیلی این افراد باطل می‌شود. سپس برای هر دسته از این افراد مجازات جداگانه‌ای تعیین می‌شود که در ادامه اشاره می‌شود.

مجازات اعضای هیئت علمی - اگر مرتکبان از اعضای هیات علمی باشند، به یکی از مجازات‌های بند ۷ تا ۱۱ ماده ۸ قانون مقررات انتظامی هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور (انفصال موقت، بازخرید، اخراج یا انفصال دائم) محکوم می‌شوند.
مجازات دانشجویان- اگر مرتکبان دانشجو باشند، به یکی از مجازات‌های بند ب۱ تا ب۵ ماده آیین‌نامه انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ایران (منع موقت تحصیل، تغییر محل تحصیل، تغییر دوره تحصیل، اخراج، محرومیت از تحصیل تا ۵ سال) محکوم می‌شوند.
مجازات کارکنان اداری- اگر مرتکبان از کارکنان اداری باشند، به یکی از مجازات‌های بند د تا ح ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری (انفصال موقت، بازخرید، بازنشستگی، اخراج، انفصال دائم) محکوم می‌شوند.
مجازات طلاب- اگر مرتکبان سرقت علمی طلاب حوزه‌های علمیه باشند هم مجازات سرقت علمی بر اساس قوانین و مقررات دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت تعیین می‌شود.

منبع: https://vindad.com/blog/