کسبی خوانی، رسم فرهنگی رو به انقراض

"کسبی خوانی" در اصطلاح به خوانش تصنیفها، ترانه ها و اشعاری گفته میشود که از دیرباز، کاسبان دوره گرد، بساطی ها و حتی حجره داران و مغازه داران بازارهای سنتی به منظور جلب توجه عابرین برای عرضه و فروش متاع خود با صدای بلند بر زبان جاری می کردند. این اشعار غالبا سراینده شناخته شده ای نداشتند و در طی قرون و اعصار متمادی، سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته تا به ما رسیده اند. چارچوب آنها غالبا توصیف محاسن و مزایای کالایی است که کاسب برای فروش ارائه می کند و معمولا با لطایف و ظرایفی که مورد قبول عامه و در اصطلاح عامه پسند باشند، همراه می باشند. اخیرا به کوشش استاد جواد انصافی، یکی از معدود سیاه بازان پژوهشگر عرصه هنرهای نمایشی آئینی و سنتی ایران، بسیاری از این کسبی ها را که بخشی از خرده فرهنگ مردم کوچه و بازار را تشکیل می دهند و گویای تحولات تاریخی و اجتماعی ایرانیان سده های گذشته می باشند، در کتابی گردآوری نموده و در اختیار علاقمندان قرار داده است. استاد انصافی که خود از متن این ترنم ها در نمایش های سیاه بازی، بارها بهره جسته و با ریتم و آوای خوانش آنها آشنایی دارد، به لحاظ عدم اهتمام رسانه ها و دستگاههای متولی فرهنگ و هنر به نشر و اشاعه و زنده نگهداشتن این میراث هنری ملی در سالهای اخیر، دین بزرگی بر گردن اهالی فرهنگ دارند.
در اینجا نمونه ای از متن کسبی های اجرا شده با صدای ایشان را برای آشنایی بیشتر علاقمندان عینا ملاحظه می فرمایید:
گل به سر دارم خیار
کاکل به سر دارم خیار
نرم و نازکه خیار
به به چه سرسبزه خیار
بو نکن داره ویار
کاکل به سر داره خیار
صبح تازه چیدم خیار
ای بابا ورچیدم خیار
خونه دار و بچه دار
زنبیل و وردار و بیار
خونه دار و بچه دار
زنبیل وردار و بیار

مرداد ۹۹- کاویان(برگرفته از درس گفتارهای استاد انصافی در دوره سیاه بازی)