پارسی سرایان غیر ایرانی (۱) (فوزی موستاری)

فوزی موستاری نویسندهٔ اهل بوسنی از قرن هجدهم میلادی است. شیخ محمدی فوزی درگذشتهٔ ۱۱۶۰ هجری قمری از مردم موستار، در بوسنی بوده و کتاب بلبلستان را به تقلید گلستان نوشته است.
نام کامل وی شیخ محمد فوزی موستاری و از اهالی شهر بلاگای در نزدیکی موستار در بوسنی و هرزگوین بود. ولادت وی را بین سال‌های ۱۶۷۰ تا ۱۶۷۷ میلادی نوشته‌اند. فوزی موستاری زبان فارسی را در استانبول فراگرفت و پس از بازگشت به وطن خود به تدریس مثنوی پرداخت. وی بلبلستان را پس از مطالعه بهارستان جامی و به قصد تکمیل کار سعدی و شیخ شجاع و جامی در ۶ خلد نگاشت. فوزی در یکی از جنگ‌های بوسنی و اتریش که در ۱۷۳۷ میلادی رخ داد حضور داشت.
از اشعار فوزی موستاری، عدم تسلط وی بر صرف و نحو زبان فارسی پیداست و برخی ایرادات وزن و قافیه نیز در اشعار وی مشاهده می‌شود زیرا فارسی زبان مادری وی نبوده است. در زیر نمونه ای از سروده های این شاعر پارسی گوی بوسنیایی آمده است:

ز هر سو رُسته سبز و لاله‌زارش
صف و در صف نوآجَسته درختان
گشوده غنچه‌ها در تخت گلبن
برآورده هزاران صوت و الحان
رسیده با کمال اطفال سبزه
پر از نوبار و نوبر در هر اغصان
در عشرت غنچه و نرگس، برایش
شده سرو و صنوبرها نگهبان
ضمیران‌ها کشیده قد موزون
دمیده سنبل و شب‌بو و ریحان
همین نزهت‌سرای اهل فضل است
در این روضه نیاید پای نادان
آنی که شود بر تعب فاقه شکیبا
زودتر رسدش رزق وی از گنج نهانی
آن چیز که نوشته رسدت ضایع مپندار
آینده ز حق قوت تو در پیر و جوانی
مرغان هوا آینه روزی مرد است
بنگر که دهد تا به ایشان رزق روانی

زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، محمدامین ریاحی، تهران ۱۳۶۹